Opieka nad seniorem – niezależnie czy jest to krewny, czy obca osoba – to zadanie bardzo trudne, wymagające nie tylko odpowiedniego doświadczenia i kwalifikacji, ale również pewnych predyspozycji. Ale nawet osoby o anielskiej cierpliwości i niewyczerpanej motywacji, mogą doświadczyć tak zwanego zespołu stresu opiekuna. Czym jest ta dolegliwość i w jaki sposób możesz sobie z nią poradzić?
Zespół stresu opiekuna lub po prostu zespół opiekuna, to grupa objawów fizycznych, psychosomatycznych lub psychospołecznych, które dotykają osoby odpowiedzialne za opiekę nad innymi, a które spotęgowane są przez chroniczne zmęczenie i zaniedbywanie własnych potrzeb. Innymi słowy – sam fakt, że dana osoba zajmuje się drugim człowiekiem, nie prowadzi do wystąpienia zespołu stresu opiekuna. Takie ryzyko istnieje dopiero w sytuacji, kiedy na jednym opiekunie spoczywa znaczny ciężar odpowiedzialności za życie i zdrowie podopiecznego, i gdy ze względu na okoliczności musi on podporządkować temu zadaniu większą część swojego życia. Otoczenie również ma duży wpływ – od opiekuna wymagane jest bowiem bezwarunkowe zaangażowanie i perfekcyjne wykonywanie swoich obowiązków, a niespełnianie tych wymogów postrzegane jest jako krzywdzenie podopiecznego, niedbałość, niefrasobliwość, brak profesjonalizmu etc. Jednocześnie opiekun często nie spotyka się z żadnym uznaniem dla swojej pracy i poświęcenia. Osoby z bliższego i dalszego otoczenia często nie są świadome, jakiego ogromu pracy wymaga opieka i wychodzą z założenia, że to obowiązek jak każdy inny, którego po prostu trzeba dotrzymać – sami podopieczni z kolei widzą w opiekunach często swoich największych wrogów, którzy są stale w pobliżu, wciąż czegoś wymagają, tworzą nakazy i zakazy.
Te czynniki – brak odpoczynku, zaniedbanie własnych potrzeb, ogromna presja społeczna, brak pozytywnego odbioru ze strony innych ludzi – z czasem mogą przyczynić się do wystąpienia u opiekuna takich problemów jak:
Z czasem może to prowadzić nawet do pojawienia się myśli samobójczych, przez co bywa błędnie diagnozowane jako depresja lub inne schorzenia. Na ryzyko wystąpienia zespołu stresu opiekuna narażone są nie tylko osoby zajmujące się innymi ludźmi z musu (np. dorosłe dziecko opiekujące się chorym rodzicem), ale również zawodowi opiekunowie osób starszych. Dlatego warto wiedzieć, jak się przed tą dolegliwością obronić i co zrobić, gdy pojawią się jej symptomy.
W walce kluczowa jest świadomość istnienia takiego schorzenia – wielu opiekunów nie podejmuje żadnych środków zaradczych przeciwko zespołowi opiekuna, ponieważ nie wie, że doświadczają jego objawów, zwykle zrzucają je na karb zmęczenia lub swojej niekompetencji. Podczas pracy z osobą starszą obserwuj nie tylko podopiecznego, ale również siebie – zwracaj uwagę na swoje potrzeby i staraj się je zaspokajać. Błędem jest postrzeganie takiej postawy jako egoizmu, który nie przystoi opiekunowi – dbanie o siebie jest ważne, ponieważ tylko zdrowy na ciele i umyśle, sprawnie funkcjonujący opiekun jest w stanie zapewnić swojemu podopiecznemu odpowiednią pomoc. Zamęczanie się jest z kolei niebezpieczne dla obu stron.
Wielu opiekunów wychodzi z założenia, że skoro otrzymują pensję za swoją pracę, to znaczy, że muszą być w pełni samodzielni w wykonywaniu obowiązków. Jednak to nieprawda – poleganie wyłącznie na sobie prowadzi do izolacji i pogłębienia problemu, a ponadto może sprzyjać odcięciu podopiecznego od kontaktu z innymi ludźmi. Jeśli masz z czymś problem – poproś o pomoc krewnych podopiecznego. Jeśli sami proponują ci wsparcie – skorzystaj z niego. Pamiętaj również, że w każdej chwili możesz skontaktować się ze swoim koordynatorem zlecenia, który pomoże ci na przykład poradzić sobie w sytuacjach konfliktu z podopiecznym. Jeśli czujesz potrzebę kontaktu z osobami o podobnych doświadczeniach postaraj się znaleźć grupy wsparcia – rozmowa w gronie innych opiekunów pozwoli ci znaleźć rozwiązania problemów, z którymi się borykasz, a także nauczy myślenia o swoich potrzebach.
Opieka nad osobą starszą to praca. Poza nią należy również znaleźć dość czasu na solidny odpoczynek oraz zajęcia, które pozwolą na chwilę „oderwać się” od chorego, oczyścić myśli i przekierować uwagę na zupełnie inne, przyjemniejsze tematy. Poświęcenie nieco czasu na hobby korzystnie przełoży się na Twoją efektywność oraz pewność siebie, niezbędną do dobrego wykonywania obowiązków.
Rzeczą, która może przyczynić się do rozwoju zespołu stresu opiekuna jest poczucie winy za zły stan zdrowia oraz nastrój podopiecznego. To z jednej strony dość naturalna, ale z drugiej – bardzo szkodliwa tendencja. Pamiętaj, że osoby w starszym wieku są zazwyczaj bardzo schorowane i niewiele można na to poradzić – trzeba się z tym po prostu pogodzić. Nasilająca się choroba często sprawia, że podopieczny również odczuwa stres, który może wyładowywać poprzez złośliwość czy agresję wymierzoną w opiekuna. Jeśli Cię to dotknie, postaraj się zrozumieć podopiecznego i dostrzec, że jego zachowanie niekoniecznie wynika z tego, jakim jesteś opiekunem i jak wywiązujesz się ze swoich obowiązków. W ten sposób zrzucisz spory i zupełnie niepotrzebny ciężar winy.
58 551 00 52