Zaawansowany wiek, a także postępujący rozwój chorób sprawiają, że osoby starsze w znacznym stopniu tracą swoje możliwości ruchowe. Wielu z nich staje się czasowo lub permanentnie niezdolnych do poruszania się o własnych siłach. Zajmowanie się takimi osobami jest szczególnie trudne i wymaga dużego zaangażowania ze strony opiekuna, między innymi jeśli chodzi o profilaktykę odleżyn czy utrzymanie prawidłowej higieny ciała.
Odleżyny to ognisko martwicy, powstające początkowo w obrębie tkanek skóry, ale mogące z czasem rozprzestrzeniać się na tkanki mięśni oraz kości. Przyczyną powstawania odleżyn jest długotrwały ucisk naczyń krwionośnych skóry w miejscach, które mają styczność z podłożem, np. powierzchnią materaca. W wyniku ucisku w miejscach tych zaburzone zostaje krążenie krwi, co skutkuje punktowym niedotlenieniem tkanek, a po pewnym czasie ich obumieraniem.
Z początku odleżyny mają postać niewielkiego zaczerwienienia, któremu wkrótce zaczyna towarzyszyć silny ból, pękanie naskórka oraz pojawianie się pęcherzy. W kolejnych etapach dochodzi do uszkadzania tkanek podskórnych oraz rozwoju martwicy innych tkanek, a więc mięśni, powięzi, stawów, kości, która – jeśli nie zostanie zatrzymana – prowadzić może do wystąpienia sepsy lub nawet zgonu pacjenta. Dlatego tak ważna w przypadku pacjentów leżących, niezdolnych do ruchu, jest prawidłowa profilaktyka odleżyn.
Profilaktyka odleżyn sprowadza się przede wszystkim do zapobiegania sytuacjom, w którym ciało osoby niezdolnej do samodzielnego ruchu pozostaje przez dłuższy czas w ten samej pozycji w łóżku. Opiekunka seniora zajmująca się unieruchomioną osobą powinna pamiętać, by co około 1-2 godziny zmieniać ułożenie chorego – dzięki temu obszary ciała, w których występuje największy ucisk tkanek zostają odciążone, a mikrokrążenie w nich zostaje przywrócone. Warto wprowadzić pewien harmonogram pozycji. Pozwoli to zapobiegać zbyt częstemu układaniu ciała seniora w tej samej pozie i tym samym nierównomiernemu rozkładowi obciążenia tkanek w trakcie doby.
Regularne zmienianie pozycji, w jakiej spoczywa senior może być bardzo uciążliwe dla opiekunki, która też musi mieć czas na odpoczynek. Dlatego niezbędnym wyposażeniem dla leżących osób starszych jest specjalny materac przeciwodleżynowy. Materace tego typu składają się z kilku komór, które dzięki sterowanemu automatycznie kompresorowi są wypełniane powietrzem i opróżnianie w regularnych odstępach czasu. W każdym momencie część komór jest pełna, a reszta pozostaje pusta – w miejscach pustych komór nie dochodzi do obciążenia tkanek, a zatem zostaje zachowanie prawidłowe krążenie. Jeśli leżący senior nie posiada takiego materaca, należy jak najszybciej to zmienić.
Prawidłowa kuracja pozwala nie tylko zapobiec dalszemu rozwojowi odleżyn, ale wręcz doprowadzić do cofnięcia zmian w tkance skóry. Ważne jest jednak, żeby rozpocząć leczenie jak najszybciej, gdyż w początkowych etapach jest ono najprostsze i dobrze rokuje na przyszłość – z czasem szanse na wyleczenie spadają. W momencie obumarcia tkanek jedyną opcją jest pielęgnowanie skóry by zapobiec jej rozprzestrzenianiu się, często konieczne jest wręcz przeprowadzenie operacji w celu usunięcia ogniska martwicy. Jeśli zauważysz, że na ciele Twojego podopiecznego pojawiają się odleżyny w początkowej fazie powinnaś bezzwłocznie powiadomić o tym bliskich seniora oraz jego lekarza, który przepisze odpowiednie środki lecznicze pod postacią maści z alantoiną czy opatrunków hydrożelowych.
Na szczególną uwagę opiekunów zajmujących się osobami leżącymi zasługuje kwestia higieny podopiecznych. Seniorzy nie są w stanie się poruszać, dlatego najlepszym – zarówno dla nich, jak i dla opiekuna – rozwiązaniem jest toaleta bez wychodzenia z łóżka. Wymaga to stosowania się do kilku zasad:
Wśród seniorów leżących jest wiele osób w pełni świadomych swej sytuacji, dla których poranna i wieczorna toaleta może być bardzo trudnym, wstydliwym doświadczeniem. Dlatego podczas tej czynności należy zachować najwyższą delikatność, nie odsłaniać całego ciała i pozwolić seniorowi wykonać przynajmniej niektóre etapy mycia, o ile jest to możliwe.
Inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu i kału to problem towarzyszący wielu chorobom. Cierpiące na nią osoby leżące powinny nosić specjalną bieliznę, czyli pieluchomajtki. Dzięki nim utrzymanie czystości seniora jest dużo prostsze, pod warunkiem, ze bielizna jest wymieniana po każdym zabrudzeniu. Opiekunka powinna zwracać również uwagę na zmianę brudnej pościeli. Zaniedbania w tej kwestii mogą prowadzić do wystąpienia u seniora poważnych chorób, np. infekcji dróg moczowych.
Ruch odgrywa niezwykle istotną rolę profilaktyce zdrowotnej człowieka, między innymi przyczynia się do utrzymania prawidłowego pracy układu krążeniowego, oddechowego i kostno-mięśniowego, a także wzmacnia odporność organizmu. Dlatego nawet osoby stale niezdolne do samodzielnego ruchu potrzebują dziennej dawki aktywności. Zadaniem opiekunki w tym przypadku jest wsparcie w prostych ćwiczeniach, takich jak zginanie łokci i kolan czy podnoszenie nóg i ramion. Ćwiczenia te są ważne również w rehabilitacji osób, u których problemy z poruszaniem się są czasowe.
58 551 00 52