Układ kostny odgrywa niezwykle ważną rolę w codziennym funkcjonowaniu człowieka. I choć kości ze swej natury są dużo trwalsze i bardziej odporne niż inne tkanki, z wiekiem może dojść do ich znacznego osłabienia na skutek osteoporozy. W wyniku tej choroby nawet stosunkowo lekki uraz może skończyć się poważnymi uszkodzeniami kości. Dlatego tak ważna jest odpowiednia opieka nad seniorami cierpiącymi na tę chorobę. O czym należy pamiętać?
Osteoporoza, dawniej nazywana też zrzeszotnieniem kości, to stan chorobowy, w którym dochodzi do ubytku masy kostnej i w wyniku tego do osłabienia kości, skutkującego większą podatnością na złamania. Wyróżnia się kilka różnych postaci osteoporozy. Podstawowe kategorie to osteoporoza miejscowa oraz uogólniona. Osteoporoza uogólniona może mieć kilka kolejnych form:
Osteoporoza inwolucyjna dzieli się na dwa typy. Typ I związany jest z niedoborem estrogenów, co powoduje nadmierną aktywność tzw. osteoklastów. Typ II, który najczęściej dotyka osób w podeszłym wieku wynika z pogarszającego się wchłaniania wapnia z jelit i nerek, a także zmniejszenia poziomu testosteronu oraz witaminy D3 w organizmie. Osteoporoza inwolucyjna dotyka wielu seniorów, jest bowiem naturalnym efektem starzenia się organizmu. Z tego powodu jej wyleczenie nie jest możliwe.
Osteoporoza może mieć wiele różnych przyczyn. Poza czynnikami wymienionymi wyżej (niedobór wapnia i witaminy D3, reumatoidalne zapalenie stawów etc.) wśród przyczyn i czynników ryzyka znajdują się również:
Osteoporoza należy do chorób, które mogą rozwijać się całymi latami, nie dają żadnych wyraźnych objawów. Rozpoznać ją można między innymi po:
Właśnie ostatni z objawów stwarza bardzo poważne zagrożenie dla osób w podeszłym wieku. Złamania, szczególnie w obrębie kości udowej, są trudne w zaleczeniu i stwarzają wiele komplikacji zdrowotnych dla poszkodowanego.
Opieka nad osobą starszą cierpiącą na osteoporozę jest o tyle trudna, że wymaga bardzo uważnej obserwacji i dużej dozy ostrożności. Opiekun takiej osoby powinien zwracać szczególną uwagę na to, co dzieje się z seniorem oraz na jego najbliższe otoczenie, ponieważ nawet najdrobniejszy uraz, który zdrowej osobie nie wyrządzi praktycznej żadnej krzywdy, może doprowadzić do poważnych złamań kości. W zaawansowanym wieku sytuacje takie są bardzo groźne, ponieważ unieruchomienie ciała, niezbędne do tego, by kości mogły się zrosnąć, może prowadzić do dalszych konsekwencji zdrowotnych, na przykład powstawania odleżyn, zaniku mięśni czy zatoru płucnego. Dlatego kluczowe jest minimalizowanie ryzyka wystąpienia sytuacji, w których może dojść do urazów. Jak to zrobić?
W pierwszej kolejności z pomieszczeń, w których przebywa senior należy usunąć wszelkie obiekty, które mogą stwarzać zagrożenie. Podstawa to wyniesienie dywanów, o które łatwo się potknąć – zamiast nich podłogę może przykryć wykładziną. To samo tyczy się progów w drzwiach czy mebli z wystającymi elementami. Należy również dbać o bezwzględny porządek w mieszkaniu, na podłodze nie powinny znajdować się żadne zbędne przedmioty. Kolejnym krokiem jest zamontowanie w mieszkaniu dodatkowych akcesoriów, które pomogą seniorowi poruszać się w nim i ograniczą ryzyko upadku. Mowa tutaj przede wszystkim o poręczach, które będą stanowić wsparcie na przykład podczas poruszania się po schodach lub przy korzystaniu z toalety. Pozostając w temacie higieny, jeśli senior myje się w wannie lub pod prysznicem, należy wyposażyć łazienkę w maty antypoślizgowe. Ważne jest ponadto odpowiednie oświetlenie w miejscach, w których istnieje dużo ryzyko potknięcia się, na przykład na schodach – należy pamiętać, że wiele osób starszych ma problemy ze wzrokiem.
Osteoporoza u osób starszych jest stanem nieodwracalnym, jednak można spowolnić jej rozwój poprzez stosowanie odpowiedniej diety. W jadłospisie seniora nie powinno zabraknąć mleka i produktów mlecznych (jogurt, kefir, twaróg), chudego mięsa (szczególnie drobiu), warzyw (kapusty, fasoli, groszku, kukurydzy, marchwi i wielu innych) oraz owoców. Ważny jest również dobór odpowiedniego pieczywa oraz napojów. Unikać należy za to żywności wysoko przetworzonej, tłustej, smażonej. Dieta osoby cierpiącej na osteoporozę powinna być dokładnie konsultowania z lekarzem oraz dietetykiem.
Mimo że osteoporoza stwarza duże zagrożenie dla stanu kości i może zniechęcać do ruchu (wielu seniorów unika poruszania się w obawie o przypadkowe kontuzje), to aktywność fizyczna jest bardzo ważna dla zachowania odpowiedniej kondycji i profilaktyki innych schorzeń, na przykład otyłości. Aby minimalizować ryzyko upadku, senior powinien korzystać z pomocy pod postacią kul lub balkonika podczas spacerów, a bardziej wymagające aktywności powinny być wykonywane zgodnie z zaleceniami doświadczonego rehabilitanta.
W przebiegu osteoporozy ból kości jest objawem częstym i mocno doskwierającym. Jeśli podopieczny uskarża się na ból, należy spróbować go uśmierzyć. Poza przepisanymi przez lekarza lekami warto skorzystać również z zabiegów rozgrzewających.
58 551 00 52