Nerki to niezwykle ważny organ w ludzkim ciele – stanowią one tak zwany bufor równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, biorą udział w gospodarce hormonalnej, a także produkują mocz, z którym z organizmu wydalane są toksyny i nadmiar wody. Niewydolność nerek to w związku z tym poważna dolegliwość, która może ostatecznie doprowadzić do śmierci dotkniętej nią osoby. Aby zapobiegać jej rozwojowi, konieczne jest stosowanie bardzo restrykcyjnej diety.
Niewydolność nerek to choroba, która może przez długi czas rozwijać się niepostrzeżenie – może towarzyszyć przebiegowi różnych innych chorób, m.in. cukrzycy czy nadciśnienia. Niezależnie od przyczyn, powoduje ona obniżenie filtracji kłębuszkowej (GFR), co z kolei prowadzi do tego, że toksyny nie są usuwane z dawną wydajnością – z czasem gromadzą się one i prowadzą do zatrucia organizmu. W III stadium choroby, kiedy filtracja kłębuszkowa spadnie poniżej 60 ml/min konieczne jest zastosowanie restrykcyjnej diety, która ograniczy ilość toksyn spożywanych przez pacjenta, przede wszystkim sodu, białek oraz fosforanów. Im gorsza filtracja kłębuszkowa, tym większe są ograniczenia w spożywaniu tych substancji. Tylko dzięki diecie możliwe jest spowolnienie choroby oraz zapobieganie towarzyszącym im powikłaniom. Opiekun seniora cierpiącego na niewydolność nerek powinien pamięć, aby dieta na każdym etapie choroby była zgodna z zaleceniami lekarza i dietetyka. Zachowanie odpowiedniego bilansu jest szczególnie ważne na późniejszych etapach choroby, kiedy istnieje ryzyko niedożywienia.
Białka są bardzo ważnym składnikiem odżywczym, stanowią między innymi budulec wszelkich tkanek, wpływają na ich regenerację oraz na stan układu odpornościowego – u zdrowych osób dzienna podaż białka powinna wynosić około 1g na kilogram masy ciała. W przypadku niewydolności nerek spożycie białek powinno być ograniczone – w III stadium dzienną podaż ustala się na poziomie około 0,8g na kilogram masy ciała. Im bardziej zaawansowane stadium choroby, tym niższe powinno być spożycie białek. Wynika to z faktu, że w procesie metabolizmu białka przekształcając się w cały szereg szkodliwych substancji, które nie mogą zostać wydalone wraz z moczem. Inaczej jest w przypadku leczenia niewydolności nerek dializą – wtedy podaż białka powinna być większa, gdyż w procesie dializy dochodzi do jego dużych strat. U pacjentów hemodializowanych podaż białka wynosi od 1 do 1,2g na kilogram masy ciała dziennie, zaś u tych dializowanych otrzewnowo nawet do 1,4g na kilogram masy ciała. Zalecane źródła białka to: chude mięso czerwone (wołowina, wieprzowina, cielęcina), ryby, kurczak bez skóry, mleko, twarogi, białka jaj. Unikać należy podrobów, sera żółtego, śledzi i drobnych ryb jedzonych z ościami.
Sód jest obecny w bardzo wielu produktach spożywczych. Ponadto dodajemy go do potraw między innymi pod postacią soli kuchennej. Nadmiar sodu nie tylko nie służy nerkom, ale również przyczynia się do zatrzymania wody w organizmie i wzmaga pragnienie. W diecie pacjenta cierpiącego na niewydolność nerek sód (w tym ten od postacią glutaminianu sodu) powinien być znacząco ograniczony. Zamiast soli można użyć różnych innych przypraw, by wzmocnić smak podawanych potraw.
Bogatym źródłem potasu w diecie są przede wszystkim warzywa i owoce. I choć potas jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania mięśni oraz układu krążenia, to w niewydolności nerek musi być spożywany w ściśle określonych ilościach. Nadmiar potasu nie może być prawidłowo usuwany z organizmu, co może prowadzić do wielu, bardzo poważnych komplikacji, takich jak zaburzenie rytmu serca i nawet zgon. Wśród produktów bogatych w potas, których spożycie należy ograniczyć u osób cierpiących na niewydolność nerek znajdują się orzechy, banany, pomarańcze, pomidory i ich przetwory, czekolada, suche nasiona roślin strączkowych, mleko i ich przetwory. Ilość potasu w niektórych produktach, na przykład warzywach można zmniejszyć podczas gotowania. Ważną informacją jest również to, że niektóre z zażywanych leków – na przykład moczopędne i na nadciśnienie tętnicze – mogą wpływać na poziom potasu w organizmie. Dlatego zażywanie ich musi być konsultowane z lekarzem i dietetykiem.
Dużą ich ilość można znaleźć w produktach, które są również bogate w białka, a więc w rybach, mięsie, podrobach, fasoli i innych roślinach strączkowych, nabiale. Są ponadto obecne w produktach wysoko przetworzonych oraz daniach gotowych – dlatego w diecie na niewydolność nerek powinno się ich unikać, a wszystkie posiłki przygotowywać samodzielnie.
Wraz z węglowodanami stanowią główne źródło energii dostarczanej do organizmu. Dlatego z zasady się ich nie ogranicza, a jedynie stosuje odpowiednie ich rodzaje. Zalecane są przede wszystkich oleje roślinne (słonecznikowy, rzepakowy, oliwa etc.), produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, a także masło – unikać należy za to margaryny oraz produktów zawierających tłuszcze nasycone, takich jak smalec.
Kolejną kwestią związaną z dietą dla osób z niewydolnością nerek jest dopasowania odpowiedniego poziomu nawodnienia. W normalnych warunkach zalecane jest spożywanie około 2 litrów płynów w ciągu dnia. W przypadku niewydolności nerek ilość tę oblicza się dodając 500 ml do ilości wydalanego dziennie moczu. Należy pamiętać, że również pokarmy zawierają pewną ilość płynów, których ilość wlicza się do tego bilansu – w pokarmach „suchych”, a więc nie posiadających płynnej konsystencji, ilość płynów może wynosi nawet 1000 ml, które wliczają się do dziennego zapotrzebowania organizmu na wodę. Z tego powodu należy między innymi ograniczyć ilość posiłków płynnych, a więc przede wszystkim zup. Podaż płynów jest szczególnie istotna w późniejszych stadiach choroby oraz w przypadku pacjentów dializowanych.
58 551 00 52