W czasie swej pracy opiekunowie osób starszych muszą mierzyć się z trudnościami, z którymi większość ludzi nie styka się na co dzień. Jednym z takich problemów są zaburzenia urojeniowe, które mogą stać się źródłem poważnego stresu, zarówno dla opiekuna, jak i jego podopiecznego. Podpowiadamy, jak przygotować się do pracy z seniorem, który cierpi na urojenia.
W psychologii urojeniami nazywa się tak zwane zaburzenia treści myślenia, które posiadają następujące cechy:
Urojenia same w sobie nie są chorobą, ale objawem występującym w przebiegu chorób, takich jak schizofrenia, depresja czy choroba Alzheimera. Urojeniom mogą również towarzyszyć halucynacje, czyli fałszywe doznania wzrokowe, słuchowe, węchowe lub dotykowe.
Urojenia przybierają wiele różnych postaci, stąd w psychiatrii stosuje się ich podział na kategorie. Pierwsza z nich to urojenia usystematyzowane (paranoiczne). Są to urojenia spójne i logiczne, które na pierwszy rzut oka dla osób trzecich mogą wydawać się realnym scenariuszem. Przykładem są tutaj urojenia co do chorób – osoba doświadczająca takich urojeń jest głęboko przekonana, że cierpi na jakąś chorobę, mimo faktu, że badania lekarskie nie potwierdzają takich podejrzeń, a wręcz je wykluczają. Należy pamiętać, że obecność urojeń można stwierdzić wyłącznie wtedy, kiedy dana osoba ma absolutną pewność co do przekonań, które są obiektywnie fałszywe – osoba, która jedynie podejrzewa, że choruje, boi się chorób lub próbuje samodzielnie się diagnozować, nie cierpi na urojenia. Drugą główną kategorią urojeń są urojenia nieusystematyzowane (paranoidalne), które są całkowicie niespójne i nie tworzą realnego scenariusza. Przykładem może być przekonanie danej osoby, że jakieś obce siły sterują jej działaniami, bądź że wszyscy ludzie dookoła znają jej myśli i zawiązali spisek przeciwko niej.
Bez wątpienia urojenia są jednym z najtrudniejszych doświadczeń zarówno dla seniora, jak i zajmujących się nim osób. Bardzo nasilone zaburzenia tego typu mogą stać się przyczyną agresji wobec otoczenia, a także skłaniać chorego do podejmowania szkodliwych dla niego samego działań. Opiekun osoby starszej cierpiącej na urojenia powinien przede wszystkim pamiętać, że treści wypowiadane przez podopiecznego (np. oskarżenia o spisek, kradzieże czy podawanie trucizny) nie są wynikiem świadomego toku rozumowania, lecz choroby – dlatego nie należy przyjmować ich personalnie. Przejmowanie się takimi wypowiedziami prowadzi wyłącznie do niepotrzebnego stresu, a w konsekwencji do obniżenia samooceny oraz spadku wydajności pracy.
Jak wspomnieliśmy wyżej – urojenia są niekorygowalne, dlatego nie ma żadnego sposobu, by udowodnić cierpiącej na nie osobie, że się myli. Z tego powodu nie warto nawet próbować – nie tylko nie przyniesie to żadnego rezultatu, ale może wręcz obrócić się przeciwko opiekunowi, na przykład może sprawić, że podopieczny zacznie zachowywać się wobec niego niechętnie lub wrogo. Dlaczego tak się dzieje? Należy pamiętać, że osoba cierpiąca na urojenia nie jest w stanie odróżnić ich treści od faktów – to one stanowią dla niej realny świat. A zatem z jej perspektywy próba przekonania, że się myli, jest de facto próbą fałszowania rzeczywistości.
Opiekun zajmujący się osobą cierpią na urojenia powinien podchodzić do niej z pełnym szacunkiem i wyrozumiałością. Nawet jeśli wiadomo, że to co mówi podopieczny jest jawnym fałszem, należy przyjmować to do wiadomości, okazać zainteresowanie, zadawać pytania. Słowem reagować dokładnie tak, jakby była to prawda. Przykładowo: jeśli senior nie mogąc znaleźć danej rzeczy stwierdza, że ktoś ją ukradł, zamiast wyprowadzać go z błędu (np. mówiąc, że już od dawna tej rzeczy nie posiada), należy okazać mu wsparcie, choćby poprzez zadeklarowanie pomocy w poszukiwaniach owej zaginionej rzeczy. Innym sposobem łagodzenia stresu związanego z urojeniami jest przekierowanie uwagi podopiecznego na inny, neutralny temat.
Jeśli jako opiekun zauważasz, że Twój podopieczny zaczyna zdradzać objawy urojeń, jak najszybciej powiadom o tym rodzinę seniora i zaleć wizytę u lekarzy – psychiatry, geriatry, neurologa. To bardzo ważne, ponieważ urojenia są objawami chorób, które z czasem mogą nasilać się, stwarzając coraz większe zagrożenia dla pacjenta oraz jego otoczenia. Wczesna diagnoza oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia w wielu przypadkach pozwala skutecznie ograniczyć niepożądane objawy, tym samym znacznie podnosząc komfort życia pacjenta.
58 551 00 52