Jak walczyć z otyłością u seniora?

Otyłość to jeden z najpoważniejszych, choć przez wiele lat bagatelizowanych problemów cywilizacyjnych. Szacuje się, że w Polsce z powodu otyłości cierpi nawet 25% społeczeństwa. Dotyka ona ludzi w każdym wieku, jednak szczególnie zagrożone są osoby starsze. Nieleczona otyłość nie tylko pogarsza jakość życia i powoduje dyskomfort, ale może również przyczyniać się do nasilenia objawów licznych chorób. Jak sobie z nią poradzić?

Jakie są przyczyny otyłości?

Otyłość to przewlekła choroba, która może mieć różne podłoże. W wielu przypadkach za otyłość odpowiada więcej niż jeden czynnik:

• niewystarczająca aktywność fizyczna lub jej całkowity brak,
• nieprawidłowa dieta – nie tylko spożywanie nadmiernej ilości pokarmów, ale również ich nieodpowiedni dobór mogą powodować rozrost tkanki tłuszczowej,
• zaburzenia gospodarki hormonalnej – mogą one być spowodowane m.in. chorobami, przewlekłym stresem, zażywaniem niektórych leków,
• czynniki psychologiczne – na przykład depresja,
• czynniki genetyczne.

Każdy przypadek otyłości może mieć inną przyczynę, dlatego zwalczanie jej powinno być poprzedzone dokładnymi badaniami i konsultacjami lekarskimi. Tylko wtedy możliwe jest ustalenie przyczyny nieprawidłowego i nadmiernego gromadzenia się tkanki tłuszczowej i wdrożenie odpowiedniego, skutecznego programu leczenia. Opiekun seniora nie powinien podejmować samodzielnie żadnych decyzji związanych z żywieniem seniora czy doborem aktywności fizycznej.

Jaką dietę stosować przy otyłości?

W walce z otyłością u osób starszych kluczową rolę odgrywa dieta. To, czy jest ona odpowiednia zależy nie tylko od doboru składników pokarmowych, ale również prawidłowej podaży kalorii, sposobu przyrządzania posiłków oraz zachowania zdrowych nawyków żywieniowych.

• Dobór pokarmów – z diety seniora cierpiącego na nadwagę należy przede wszystkim wyeliminować (lub w dużym stopniu ograniczyć ich obecność) produkty takie jak tłuste, czerwone mięso, słodycze i słodkie napoje, białe pieczywo i makarony, żywność przetworzona, sól i słone przekąski. Postawić należy za to na świeże warzywa i owoce, chude mięso (głównie drób), ryby, produkty pełnoziarniste.
• Podaż kalorii – przyjmuje się, że średnio mężczyźni powinni przyjmować około 2000 kcal dziennie, kobiety zaś około 1700-1800 kcal dziennie. Dokładna podaż kalorii powinna być ustalana z uwzględnieniem takich czynników jak poziom aktywności fizycznej, wzrost, masa ciała.
• Przyrządzanie posiłków – dieta seniora powinna składać się w głównej mierze z potraw gotowanych. Warto stosować gotowanie na parze, które pozwala zachować w produktach większą ilość cennych substancji odżywczych. Unikać za to należy smażenia, szczególnie w głębokim tłuszczu, oraz pieczenia. Zamiast soli do wzmacniania smaku potraw zaleca się stosowanie większej ilości przypraw. Miód z kolei może posłużyć jako zdrowy zamiennik cukru białego dodawanego do deserów czy herbaty.
• Zwyczaje żywieniowe – przede wszystkim należy stosować zasadę „mniej, ale częściej”. Posiłki seniora powinny mieć małą objętość, ale być serwowane 4-5 razy dziennie w odstępach około 3-4 godzinnych. Taki rozkład żywienia zapobiega nadmiernym wyrzutom insuliny do krwi.

Ważne, żeby wszystkie z tych czynników były brane pod uwagę. Dieta nie będzie skuteczna, jeśli odpowiednio wyselekcjonowane, zdrowe produkty będą podawane w zbyt dużej ilości – nadmiar kalorii spowoduje utrzymanie tkanki tłuszczowej na dawnym poziomie. Poza odżywianiem należy pamiętać również o prawidłowym nawodnieniu – woda jest niezbędna dla zachodzenia procesów metabolicznych w tkankach. Każdego dnia senior powinien spożywać około 2 litrów płynów. Część z tej sumy może być zawarta pokarmach, np. owocach czy zupach.

Jaką aktywność fizyczną wybrać?

Drugim elementem walki z otyłością jest aktywność fizyczna. Dotyczy to oczywiście sytuacji, kiedy stan zdrowia seniora pozwala mu uprawiać sport. Osoby starsze, choć mniej sprawne niż młodzież, wciąż mają do wyboru szeroki wachlarz aktywności . Najprostszym rozwiązaniem są zwykłe spacery – regularnie powtarzane nawet na niewielkich dystansach korzystnie wpływają na pracę układu  krążeniowego i oddechowego, a także aktywują sporą ilość mięśni. Bardziej zaawansowaną dyscypliną jest nordic walking, czyli popularne spacerowanie z kijkami. To właśnie dzięki kijkom podczas marszu angażowanych jest więcej partii mięśniowych, co pozwala spalać więcej kalorii. Kijki ponadto przenoszą część ciężaru ciała na ramiona, co pozwala częściowo odciążyć stawy kolanowe seniora – jest to bardzo ważne w przypadku osób otyłych. Osoby, u których otyłość powoduje problemy ze stawami, powinny rozważyć również aqua fitness lub aqua jogging. Aktywności te wykonywane są przy dużym zanurzeniu w basenie. Woda stawia opór, zmuszając mięśnie do intensywnego wysiłku i przez to spalania tkanki tłuszczowej, a ponadto dzięki sile wyporu utrzymuje ciężar ciała, redukując w ten sposób obciążenie stawów.

Dlaczego warto walczyć z otyłością u osób starszych?

Otyłość u osób starszych to często wynik trwających wiele lat zaniedbań – braku aktywności fizycznej, a także niewłaściwych zwyczajów związanych z odżywianiem. Zmiana przyzwyczajeń seniora może być bardzo trudna, szczególnie jeśli chodzi o konieczność zmian w lubianym menu czy nakłonienie do uprawiania sportu. Niemniej zdecydowanie warto podjąć ten trud i walczyć o pozbycie się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Utrata już kilku kilogramów  może znacznie poprawić jakość życia seniora, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych komplikacji, takich jak chociażby zawały serca.