Samotność, o ile jest stanem wybranym dobrowolnie, może przynieść wiele korzyści – niekiedy jest wręcz potrzebą człowieka, której spełnienie jest pozytywnym i pożytecznym doświadczeniem. Często jednak samotność jest stanem niechcianym, narzuconym przez działanie różnego rodzaju czynników zewnętrznych. Właśnie taka samotność często dotyka osoby starsze i wywiera ogromny, negatywny wpływ na ich zdrowie. Jak wspierać osoby starsze i samotne?
Słów „samotność” i „osamotnienie” często używa się jako synonimów, w rzeczywistości jednak mają one nieco inne znaczenie i wydźwięk. Samotność można wybrać i w takiej sytuacji stanie się ona źródłem szczęścia i osobistego spełnienia. Osoba, która wybiera samotniczy styl życia nie odczuwa negatywnych skutków braku kontaktu z innymi ludźmi, a wręcz świadomie może dążyć do tego, aby ten kontakt ograniczyć i tym samym unikać przykrych dla niej interakcji. Osamotnienie z kolei jest nie tyle stanem, ale odczuciem – nawet osoby, które na co dzień otoczone są innymi ludźmi mogą czuć się wśród nich osamotnione. Ponadto osamotnienie zawsze jest postrzegane jako coś przykrego, wywierającego zły wpływ na samopoczucie.
Samotność coraz częściej nazywana jest chorobą cywilizacyjną i w ten sposób traktowana. O ile nie jest świadomym wyborem, może stopniowo rozwijać się, by z czasem przekształcić w stan, z którego trudno wyjść, a który wywiera ogromnie negatywny wpływ na zdrowie. Może za nią stać wiele przyczyn – utrata bliskiej osoby, trudność w zawieraniu i podtrzymywaniu znajomości, inne choroby, które utrudniają uczestnictwo w życiu społecznym… Nic dziwnego zatem, że to właśnie osoby starsze bardzo często jej doświadczają – badania przeprowadzone w 2018 wykazały, że aż jedna trzecia osób w wieku powyżej 80 lat czuje się samotna. Można z dużą pewnością stwierdzić, że z czasem liczba ta będzie rosła w wyniku procesu starzenia się społeczeństwa.
Mogłoby się wydawać, że seniorzy, którzy znajdują się pod całodobową opieką nie powinni czuć się samotni – w końcu przez dużą część dnia towarzyszy im opiekun. Faktem jest jednak, że nawet towarzystwo nie jest w stanie złagodzić poczucia osamotnienia, jeśli między dwiema osobami nie ma żadnej więzi. Dlatego też opiekun powinien w każdym przypadku postarać się nawiązać bliższą, serdeczną relację ze swoim podopiecznym – to pierwszy krok ku poprawie komfortu psychicznego osamotnionego seniora. Oczywiście w kontaktach z seniorem należy zawsze zachować profesjonalizm i takt. Jeśli senior jest osobą małomówną i dość skrytą, nie należy się mu narzucać z rozmową, szczególnie na temat intymnym szczegółów życia prywatnego – dotyczy to zarówno zadawania pytań, jak i zdradzania informacji na swój własny temat na wczesnym etapie znajomości. Opiekun powinien starać się stopniowo zdobywać zaufanie podopiecznego, między innymi poprzez rzetelne wykonywanie swoich obowiązków oraz pełną szacunku postawę. Z czasem kontakt z podopiecznym będzie stawał się coraz lepszy. Kiedy już senior otworzy się na podopiecznego, powinno się okazać mu zainteresowanie i wsparcie. Czasem samo wysłuchanie o dręczących seniora problemach może przynieść mu ulgę i dać poczucie, że nie jest jednak sam.
Samotność osób starszych to jeden z problemów, który przybrał na sile w wyniku pandemii koronawirusa. W wielu przypadkach kontakt seniorów z rodzinami i całym światem zewnętrznym został ograniczony, aby zredukować ryzyko zarażenia. Nie obyło się przy tym bez strat – ceną za ochronę zdrowia było nasilenie poczucia osamotnienia u osób starszych. Problemu nie rozwiązały nawet nowoczesne, powszechnie dostępne technologie. Dlaczego? Z prozaicznego powodu – seniorzy zazwyczaj nie są z nimi zaznajomieni i nie potrafią z nich korzystać. Pomoc opiekuna może być w takiej sytuacji nieoceniona. Umożliwienie podopiecznemu rozmowy z bliskimi za pośrednictwem komunikatora internetowego jest lepszym rozwiązaniem niż kontakt przez telefon i może stanowić pewną namiastkę prawdziwego kontaktu z bliskimi.
Seniorzy mogą czuć się zagubieni w dynamicznie zmieniającym się świecie, nawiązanie relacji z młodszymi pokoleniami jest dla nich często trudne. Dlatego warto zadbać o skontaktowanie ich z rówieśnikami, z którymi mogą znaleźć jakąś nić porozumienia. Dobrym rozwiązaniem są tutaj kluby seniora, które często działają przy ośrodkach kultury, spółdzielniach czy parafiach – stanowią one przestrzeń, w której osoby starsze mogą się spotykać, spędzać wspólnie czas, a nawet zdobywać i rozwijać nowe zainteresowania. Ciekawym rozwiązaniem są również tzw. uniwersytety trzeciego wieku, które są inicjatywami edukacyjnymi.
Badania wykazały, że osoby starsze wykazują wyższy poziom zaufania do ludzi, niż osoby młodsze. Z jednej strony to duży plus, ponieważ seniorzy chętniej nawiązują kontakt z nieznajomymi, odczuwają mniejszy opór przed zainicjowaniem rozmowy nawet z osobami, które widzą pierwszy raz w życiu. Z drugiej jednak strony nadmierne zaufanie może sprawić, że senior padnie ofiarą naciągaczy i oszustów, stosujących np. słynne już metodę wyłudzania pieniędzy „na wnuczka” czy „na policjanta”. Opiekun powinien zwracać uwagę na to, z kim kontaktuje się podopieczny i w razie potrzeby interweniować.
58 551 00 52