Wśród osób starszych wymagających opieki dużą część stanowią osoby, które ze względu na swój stan zdrowia muszą stale lub czasowo przebywać w pozycji leżącej. W takich przypadkach powstaje bardzo duże ryzyko powstawania odleżyn, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Dlatego należy zapobiegać ich powstawaniu. Jak to robić, o czym koniecznie pamiętać?
Odleżynami nazywamy owrzodzenia powstające w obszarach tkanki skórnej narażonej na największe obciążenia podczas długotrwałego leżenia lub siedzenia – zazwyczaj na plecach oraz tylnych powierzchniach nóg, gdzie części kostne stykają się z podłożem. W wyniku stałego ucisku naczyń krwionośnych, poddany obciążeniu obszar tkanki jest niedotleniony i z czasem dochodzi do jego obumierania. Odleżyny mogą być zaklasyfikowane do jednego z pięciu stopni według skali Torrence’a:
Odleżyny to, jak widać poważny problem, na który narażone są wszyscy seniorzy zmuszeni do leżenia lub siedzenia. Jak zapobiegać rozwojowi tego typu ran? Profilaktyka jest wielopoziomowa i wymaga bardzo dużo pracy ze strony opiekuna zajmującego się osobą starszą. Kluczowe jest dbanie o to, by ciało chorego nie pozostawało w jednej pozycji przez zbyt długi czas – opiekun seniora powinien w tym pomóc, jeśli podopieczny nie jest w stanie zrobić tego samemu. Takie zmiany pozycji należy wykonywać w odstępach około 1-2 godzin. W ten sposób zapobiega się zbyt długiemu obciążeniu naczyń tkanek na danym obszarze skóry i tym samym zaburzeniom mikrokrążenia. Dobrym pomysłem jest zastosowanie harmonogramu zmian, w którym zostanie rozpisane, w jakich pozycjach pacjent zostanie ułożony o danej godzinie. W ten sposób unika się zbyt częstego powtarzania tych samych pozycji.
Ważnym elementem profilaktyki przeciwodleżynowej jest zastosowanie specjalnych materacy zbudowanych z komór powietrznych. Materace tego typu wyposażane są w pompy, które co jakiś czas wypompowują powietrze z danej komory i tłoczą je do innych. Obszar tkanki nad komorą, w której wypompowano powietrze nie jest obciążony, dlatego może w nim prawidłowo zachodzić krążenie krwi. Materace dzielimy zasadniczo na dwa rodzaje – bąbelkowy i rurowy. Oba mają nieco inne zastosowanie. Pierwsze z nich przeznaczone są dla osób, które nie posiadają odleżyn lub ich odleżyny kwalifikują się do I stopnia. Drugie nie tylko zapobiegają powstawaniu odleżyn, ale również zapewniają odpowiednie warunki dla kuracji odleżyn o II i wyższym stopniu zaawansowania. Poza materacami warto zastosować również specjalne poduszki i krążki, które poprzez masaż skóry pobudzają mikrokrążenie, zapobiegając powstawaniu odleżyn na głowie.
Codzienne higiena jest niezwykle ważna w przypadku osób chorych i niepełnosprawnych, które nie są w stanie samodzielnie się umyć. Poza zwykłym obmyciem skóry ważnym elementem higieny leżących czy siedzących seniorów warto stosować różnego rodzaju kremy ochronne czy preparaty natłuszczające – dzięki nim skóra jest bardziej wzmocniona i mniej podatna na podrażnienia oraz odparzenia, która mogą zwiększyć szansę wystąpienia odleżyny. Niektóre z produktów do stosowania na skórę zawierają również substancje wpływające na poprawę mikrokrążenia w skórze. Warto pamiętać, by skórę osoby starszej dokładnie osuszać – zaniedbania w tym względzie mogą prowadzić do odparzeń.
Im większa masa ciała, tym większe obciążenie tkanek mających styczność z powierzchnią materaca czy siedziska wózka – osoby cierpiące na nadwagę i otyłość są w związku z tym najbardziej narażone na powstawanie odleżyn. Z drugiej strony również brak odpowiednio rozwiniętej masy mięśniowej może przyczyniać się do tego, że kości będą wywierać zbyt duży nacisk na skórę. Dlatego równie ważnym, choć często pomijanym elementem profilaktyki odleżyn jest dbanie o odpowiednią, zbilansowaną dietę. Powinna ona być bogata między innymi w witaminy A, E oraz C, które są odpowiedzialne za stan skóry.
58 551 00 52