Jakie mogą być przyczyny niespokojnego snu u osób starszych?

Spokojny i odpowiednio długi sen to jedna z najbardziej podstawowych potrzeb każdego człowieka. Niestety, zdarza się, że nawet mimo wyraźnego zmęczenia dobre przespanie nocy jest po prostu niemożliwe. Problemy te często nasilają się wraz z wiekiem – u osób starszych sen często staje się mniej wydajny i mniej regularny. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele. Poznajmy je.

Zmiana rytmu dnia i poziomu aktywności

Zapotrzebowanie człowieka na sen uzależnione jest od kilku różnych czynników. Powszechnie przyjmuje się, że sen powinien trwać minimum 8 godzin, wiele osób zapomina jednak o tym, że jest to średnia, która nie sprawdzi się w każdym przypadku. Przykładem mogą tu być nastolatkowie, którzy ze względu na intensywne zmiany zachodzące w ich ciałach potrzebują więcej snu, niż ich rodzice. Pierwszym czynnikiem decydującym o zapotrzebowaniu na sen jest więc wiek. Drugim jest aktywność fizyczna w ciągu dnia – i to właśnie zmiana w tej kwestii jest bardzo częstym powodem, dla którego osoby starsze często doświadczają problemów ze snem. Teoretycznie człowiek w wieku emerytalnym może potrzebować tyle samo snu, co w wieku czterdziestu lat, o ile jego dzienna aktywność pozostaje na tym samym poziomie, jednak bardzo często tak nie jest. Spadek kondycji, problemy zdrowotne, porzucenie pracy i przejście na emeryturę powodują, że aktywność takiej osoby spada, zmienia się również rytm dnia, do którego organizm zdążył się przez tyle lat przyzwyczaić. Jeśli senior do tej pory potrzebował około 8 godzin snu, zmiana rytmu może powodować, że zapotrzebowanie spadnie do 6-7 godzin na dobę. To z kolei może prowadzić do trudności w zasypianiu i przedwczesnego budzenia się.

Komfort snu

Częstą przyczyną zaburzenia snu jest brak odpowiednich warunków do spania. Do tej kategorii możemy zaliczyć wszystko, co może powodować dyskomfort w nocy, między innymi:

• Hałas i światło dochodzące z zewnątrz oraz z innych pomieszczeń domu
• Nieodpowiednia temperatura w pokoju – optymalna temperatura powietrza w sypialni starszej osoby to około 21-23 stopni Celsjusza. W okresie letnim warto rozważyć zastosowanie klimatyzacji lub wentylatorów, zimą zaś korzystać z ogrzewania, dbając przy tym o nawilżenie pomieszczenia
• Niewygodne posłanie – materac i poduszki powinny być dobrane do potrzeb starszej osoby i pozwalać utrzymać wygodną pozycję ciała. Dobrym wyborem są np. zapewniające oparcie dla karku poduszki profilowane oraz materace z pianki dopasowującej się do kształtu ciała
• Niewygodny strój do spania – nie powinien on nadmiernie grzać ciała, a przy tym zapewniać swobodę ruchów
• Nieodpowiednie nawyki żywieniowe – na przykład spożywanie ciężkich posiłków na kolację, bądź picie krótko przed snem pobudzających lub mających właściwości moczopędne.

Sama estetyka pokoju może również mieć wpływ na komfort snu. Ciepłe kolory – np. brązy, beże czy ciemne odcienie czerwieni – a także stonowane oświetlenie działają kojąco i ułatwiają zasypianie.

Schorzenia przewlekłe

Na jakość snu osoby starszej wpływ może mieć również wiele typowych dla wieku starczego przewlekłych chorób i dolegliwości. Wymienić tutaj należy między innymi:

• Schorzenia reumatoidalne – objawiają się często bardzo silnym bólem, który nie pozwala zasnąć.
• Choroby serca i układu oddechowego – często powiązane są z trudnościami z oddychaniem. Senior może z ich powodu wielokrotnie budzić się w ciągu nocy.
• Choroba refluksowa – objawiająca się bólem i pieczeniem w przełyku.
• Choroby układu moczowego – problemy z oddawaniem moczu czy parcie na pęcherz mogą zmuszać do wielokrotnego budzenia się w ciągu nocy.
• Schorzenia psychiczne – między innymi stany lękowe, depresja
• Choroby otępienne – na przykład choroba Alzheimera
• Zespół niespokojnych nóg objawiający się m.in. przez swędzenie, drętwienie, mrowienie i drganie nóg podczas snu.

Co bardzo ważne, również niektóre z leków zażywanych przez seniora mogą przyczyniać się do pogorszenia jakości snu.

Jak zaradzić bezsenności?

Opiekun osoby starszej może ułatwić jej zasypianie o ile rozpozna przyczyny problemu. Jeśli przyczyną niespokojnego snu są choroby lub zażywane przez seniora leki, pozostaje jedynie skonsultować się z lekarzem i pilnie stosować do jego zaleceń, np. w kwestii dawkowania medykamentów. Dużo więcej możemy zrobić, jeśli problemy ze snem wynikają z nieprawidłowego rytmu dnia bądź warunków spania. Przede wszystkim warto – o ile to możliwe – zwiększyć aktywność seniora w ciągu dnia, wprowadzić do harmonogramu ćwiczenia, spacery bądź inne, angażujące zajęcia. Jeśli senior ma w zwyczaju ucinać sobie drzemki w ciągu dnia, powinno się mu je odradzić, gdyż mogą one powodować trudności z zasypianiem w nocy. Ponadto oczywiście należy urządzić sypialnię osoby starszej w taki sposób, by była ona w maksymalnym stopniu komfortowa – zadbać od odpowiednią temperaturę, wilgotność, poziom hałasu i światła, etc.