Muzyka to zdecydowanie jedna z najważniejszych form sztuki – można nie lubić teatru, malarstwa lub literatury, ale muzykę w mniejszym lub większym stopniu lubią wszyscy. W końcu muzyka to nie tylko rozrywka, ale i przyjemność. Właściwie używana, może stać się środkiem terapeutycznym, pomagającym na wiele problemów natury psychologicznej. To właśnie muzyka coraz częściej jest stosowana w rehabilitacji osób starszych.
O tym, że muzyka może wywierać istotny wpływ na stan człowieka wiedziano już od tysięcy lat. Na przestrzeni ostatnich dekad przekonanie to znalazło odbicie w badaniach naukowych, które udowodniły, że muzyka nie tylko „łagodzi” obyczaje, ale może oddziaływać na układ nerwowy i oddechowy. Wraz z tym odkryciami muzykoterapia znalazła zastosowanie w prawdziwej medycynie – z powodzeniem jest stosowana jako metoda leczenia psychiatrycznego. W wyniku słuchania odpowiednio dobranych kompozycji dźwiękowych, w pacjencie aktywowane są odpowiednie wrażenia emocjonalne i intelektualne, co pozwala radzić sobie między innymi z traumami, nerwicami oraz zaburzeniami psychosomatycznymi. Zazwyczaj jest ona stosowana wraz z innymi metodami leczniczymi – dzięki niej czas leczenia ulega znacznemu skróceniu. Muzykoterapia zakłada nie tylko słuchanie muzyki (muzykoterapia receptywna), ale również jej tworzenie (muzykoterapia aktywna), co również może mieć korzystny wpływ na pacjentów
Choroby towarzyszące zaawansowanemu wiekowi, niemożność poradzenia sobie z wieloma codziennymi potrzebami, poczucie osamotnienia po stracie bliskich osób, a także niezdolność dostosowania się do dzisiejszego, błyskawicznie zmieniającego się świata… To tylko kilka z problemów, z którymi muszą mierzyć się osoby starsze, a które dla wielu z nich mogą stać się ciężarem nie do udźwignięcia. Wynikające z tego obniżenie nastroju i apatia w dużym stopniu wpływają na pogorszenie stanu zdrowia seniora, mogą również mieć decyduję znaczenie dla skuteczności jego leczenia. Dlatego bardzo często muzykoterapia stosowana jest wobec osób, których stan psychiczny i emocjonalny jest bardzo ciężki. Może ona nieść za sobą wiele korzystnych efektów takich jak:
Sesje terapeutyczne polegająca na aktywnym kontakcie z muzyką, a więc graniu na instrumentach, śpiewaniu czy tańczeniu pomagają również w nawiązywaniu dobrych relacji z otoczeniem. Aktywizują nie tylko fizycznie i emocjonalnie, ale też sprawiają, że starsi uczestnicy zajęć chętniej angażują się w interakcje z innymi. Ma to niezwykle istotne znaczenie dla osób, które cierpią z powodu trwającej bardzo długo samotności.
Zarówno muzykoterapia aktywna, jak i receptywna jest metodą bez żadnych istotnych ograniczeń jeśli chodzi o predyspozycje pacjentów. Wbrew pozorom w zajęciach aktywnych może wziąć udział każdy, niezależnie od poziomu swoich umiejętności muzycznych – należy pamiętać, że sesje terapeutyczne to nie sesje nagraniowe ani próby, lecz sposób na wyzwolenie i ukierunkowania emocji, nawiązywania więzi z otoczeniem. Mogą w nich brać udział również osoby cierpiące na demencję. W przypadku sesji z muzykoterapią receptywną, istotny jest dobór odpowiedniego repertuaru. Generalna zasada mówi o tym, by muzykę dopasować do stanu pacjenta, a więc przykładowo puszczać spokojne utwory osobom cierpiącym na stany lękowe i nerwice, z kolei osobom zmagającym się z apatią – głośniejsze, rytmiczniejsze kawałki. Należy jednak pamiętać, że każda osoba ma odmienną percepcję i każda może na dany utwór reagować nieco inaczej. Dlatego tak ważne jest, żeby opiekun osoby starszej uważnie obserwował podopiecznego i jego reakcję na dane utwory. Oczywiście, lepsze efekty uzyskamy, jeśli w odtwarzaczu będą gościć utwory i wykonawcy, których senior po prostu lubi.